Cách tính thời điểm 'yêu' dễ có thai

Một số bác sĩ hướng dẫn chưa đúng thời điểm canh quan hệ dễ có thai, khiến nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn mất thời gian, tiền bạc để đi "canh noãn" mà vẫn bỏ lỡ cơ hội thụ thai tự nhiên. Sai lầm phổ biến nhất là nhiều người luôn nghĩ giao hợp ngay sau rụng trứng thì khả năng có thai cao nhất. 

Cập nhật mới nhất của Hiệp hội Y học sinh sản Mỹ cho thấy cửa sổ thụ thai là khoảng thời gian 6 ngày, bắt đầu từ thời điểm 5 ngày trước khi rụng trứng cho đến một ngày sau khi rụng trứng. Ngày rụng trứng thường ký hiệu là “ngày 0”. Cửa sổ thụ thai từ “ngày -5” đến hết “ngày 0”. Trong 6 ngày này, 3 ngày có khả năng có thai cao nhất khi quan hệ vợ chồng là từ “ngày -3” đến “ngày 0”. Tức là khả năng có thai cao nhất khi hai vợ chồng quan hệ trước khi rụng trứng 1-2 ngày. Quan hệ vào ngày rụng trứng hay sau đó thì khả năng có thai đã giảm hoặc không còn. 

Vấn đề ở đây là rất khó xác định chính xác ngày rụng trứng. Ở người chu kỳ kinh thật đều, khoảng 28 ngày hành kinh một lần, ngày rụng trứng thường vào ngày thứ 14 hay 15 kể từ ngày bắt đầu hành kinh. Rụng trứng thường xảy ra khoảng 14 ngày trước khi có kinh lại vào tháng sau. Những phụ nữ có chu kỳ kinh không đều, hoặc chu kỳ kinh quá dài hay quá ngắn, cách tính này không còn đúng nữa. 

Theo dõi ngày rụng trứng

Một cách thường được các bác sĩ siêu âm khuyến khích và các cặp vợ chồng thường nghe theo là siêu âm theo dõi nang noãn. Các cặp vợ chồng thường phải siêu âm nhiều lần, kiêng giao hợp cho đến khi bác sĩ nghĩ là rụng trứng, thì mới hướng dẫn cặp vợ chồng quan hệ trong ngày đó. Rõ ràng cách này làm cho các cặp vợ chồng căng thẳng, tốn kém và giảm khả năng có thai vì nó đi ngược với các bằng chứng khoa học. Cần giao hợp thường xuyên mỗi ngày hoặc cách ngày trước khi rụng trứng vài ngày để có khả năng có thai tự nhiên cao nhất. 

Việc theo dõi ngày rụng trứng thường ít có giá trị trong tháng theo dõi, vì nếu đợi đến khi rụng trứng thì khả năng có thai tự nhiên thường đã giảm nhiều hoặc không còn. Tuy nhiên việc theo dõi và xác định ngày rụng trứng có thể giúp các cặp vợ chồng dự đoán sớm được ngày sẽ rụng trứng hàng tháng, từ đó canh ngày quan hệ trước đó vài ngày, để tỷ lệ có thai tự nhiên cao nhất.

Các nghiên cứu cho thấy các biện pháp ước tính ngày rụng trứng hiện nay như siêu âm, theo dõi chất nhầy cổ tử cung, tính ngày theo chu kỳ kinh, theo dõi nhiệt độ, thử que rụng trứng… chỉ tính được ngày rụng trứng với độ chính xác khoảng 50%.

Cách dự đoán được xem là đơn giản, chính xác, ít tốn kém và hiệu quả nhất là theo dõi chất nhầy cổ tử cung. Các nghiên cứu cho thấy giao hợp vào ngày chất nhầy cổ tử cung trong, dai và lượng nhiều nhất thì khả năng có thai có được cao nhất. Nghĩa là khi chất nhầy cổ tử cung trong, dai và nhiều nhất thì khả năng là khoảng 2 ngày sau sẽ có rụng trứng. Đây có thể là cách mà các cặp vợ chồng nên áp dụng. 

Biểu đồ khả năng có thai dự vào ngày quan hệ vơ chồng, tính theo ngày rụng trứng. Trục hoành: Ngày trong tháng tính theo ngày rụng trứng (ngày 0). Trục tung: Khả năng có thai trong tháng đó. Đường màu vàng: với phụ nữ 19-26 tuổi. Đường màu xanh dương: với phụ nữ 35-39 tuổi.

Khả năng sinh sản và tuổi 

Khả năng có thai mỗi tháng ở một cặp vợ chồng không phải là 100%, bình thường chỉ vào khoảng 20-25%. Phần lớn các cặp vợ chồng sẽ có thai trong 3 tháng đầu tiên cố gắng. Nếu tính đến 6 tháng quan hệ vợ chồng liên tục, có trên 80% người vợ có thể có thai. Sau 12 tháng, gần 90% các cặp vợ chồng có thể có thai. 

Tuổi của người vợ ảnh hưởng khá lớn đến khả năng có thai. Tuổi có thai và sinh đẻ tốt nhất ở phụ nữ là khoảng 20-30 tuổi. Sau 30 tuổi khả năng có thai giảm dần. Sau 35 tuổi, khả năng có thai của phụ nữ chỉ còn chưa tới 50% so với tuổi dưới 30. 

Tần suất quan hệ vợ chồng để dễ có thai

Quan niệm sai lầm thường thấy cho rằng kiêng xuất tinh càng lâu thì tinh trùng càng tốt. Các nghiên cứu chứng minh điều ngược lại, tinh trùng tốt nhất khi nam giới xuất tinh mỗi ngày. Các nghiên cứu cho thấy khả năng có thai tự nhiên cao nhất khi cặp vợ chồng quan hệ mỗi ngày hoặc cách ngày. Nếu tần suất quan hệ vợ chồng thưa hơn thì cơ hội có thai tự nhiên sẽ giảm. Các cặp vợ chồng mong con cần lưu ý điều này. 

Quan hệ vợ chồng kiểu nào thì dễ có thai nhất

Các nghiên cứu cho thấy quan hệ theo các tư thế khác nhau, không làm thay đổi khả năng có thai. Một số người nghĩ rằng phải nằm yên thật lâu hay nâng mông cao để tăng khả năng có thai. Các suy nghĩ này đều không có cơ sở khoa học. 

Một số nghiên cứu cho thấy sau khi quan hệ khoảng 10-15 phút, tinh trùng đã có thể đến được vòi trứng, nơi thụ tinh với trứng. Khả năng đi lên này không phụ thuộc vào tư thế quan hệ hay thời gian nằm tại chỗ sau quan hệ vợ chồng. 

Ăn uống hay thói quen sinh hoạt hàng ngày có ảnh hưởng lên khả năng có thai không

Phụ nữ quá ốm hay quá thừa cân đều giảm khả năng sinh sản. Chế độ ăn lành mạnh, đầy đủ chất, ít chất béo, nhiều vitamin, chất kháng oxy hóa có thể giúp tăng khả năng có thai tự nhiên, tuy nhiên tác dụng không rõ ràng.

Hút thuốc, uống rượu đều được chứng minh có ảnh hưởng xấu đến khả năng có thai, đồng thời tăng nguy cơ sảy thai. Uống cà phê với lượng bình thường không ảnh hưởng đến khả năng có thai tự nhiên. 

Tiếp xúc với môi trường ô nhiễm hay hóa chất độc hại làm giảm khả năng có thai và tăng nguy cơ sẩy thai sớm. 

Lời khuyên để tăng cơ hội có thai tự nhiên

- Nên có thai sớm, khi người vợ chưa tới 30 tuổi.

- Quan hệ vợ chồng thường xuyên, mỗi ngày hay cách ngày, trong khoảng thời gian 6 ngày của cửa sổ thụ thai sẽ giúp có cơ hội có thai tự nhiên cao nhất.

- Ăn uống điều độ, đủ chất, bổ sung vitamin và chất kháng oxy hóa vài tháng trước khi dự tính có thai. 

- Kiêng hoặc ngưng hút thuốc, uống rượu và tránh tiếp túc môi trường ô nhiễm, hóa chất độc hại vài tháng trước khi chuẩn bị có thai.

Nếu để có thai tự nhiên sau 12 tháng mà chưa có được, nên đi khám chuyên khoa. Nếu vợ trên 35 tuổi, nên đi khám sớm hơn, sau 6 tháng.

Bác sĩ Hồ Mạnh Tường
Trung tâm nghiên cứu Di truyền và Sức khỏe sinh sản 
Khoa Y Đại học Quốc gia TP HCM